به ترکیبی از آب، سیمان، شن، ماسه و سایر افزودنیهای شیمیایی، بتن گفته میشود. آب موجود در این مخلوط، باعث ایجاد خاصیت حالتپذیری بتن تازه ساخت میشود. این موضوع، این امکان را بوجود میآورد که بتوان بتن را در قالبهای خاص استفاده کرده و ساخت سازههای با شکلهای متفاوت را نیز امکانپذیر میکند. این قالب بتن است که شکل نهایی سازه و سایر قطعات آن را تعیین میکند. قالبهای بتنی در اکثر سازه های بتنی، بکارگیری میشود. در این مقاله از وبسایت آهن دپو، قصد داریم تا انواع قالب بتن و کاربردهای هر کدام را مورد بررسی قرار دهیم.
کاربرد قالب بتن و هر آنچه باید راجع به قالب بندی بتن بدانید
یکی از مراحل اجرای اسکتها، قالببندی است که با استفاده از بتن ساخته میشوند. قبل از ریختن بتن، بهخاطر خاصیت شل بودن آن، نیازمند قالبهایی هستیم که موجب حالت گرفتن و سفت شدن بتن شود.
بتنی که در سازههای ساختمان به کار گرفته میشود با استفاده از این قالبها شکلی که در انتهای کار لازم است داشته باشد را به دست میآورد و به شکل نهایی مدنظر تبدیل میشود. به همین دلیل لازم است که از قالبهایی که بسیار باکیفیت در سخت و ساز هستند، استفاده کنید. اگر از قالبهای مناسب و کارآمد استفاده کنید، میتوانید از کیفیت بتن خود مطمئن باشید؛ چرا که قالبها از تاثیرات منفی بر بتن نیز جلوگیری میکنند.
از جمله موارد حائز اهمیت در بین عوامل تاثیرگذار بر کیفیت قالببندی، تجهیزاتی است که در قالببندی بکار گرفته میشود. نکته دیگری که در مورد قالب بندی باید شما را با آن آشنا کنیم، این است که قالبها معمولا در دو مدل دائمی و موقتی در بازار موجود هستند. قالبهای موقت بعد از آنکه از آن استفاده شد، پس از پایان کار بتنریزی و اطمینان از سفت شدن بتن، امکان جداسازی را دارند. اما نوع دوم قالبها که بصورت دائمی هستند، بعد از اتمام کار بتنریزی و استحکام بتن در جای خود، قالب در جای خود مانده و از بتن جدا نمیشود.
چرا نیاز به قالببندی بتن وجود دارد؟
یکی از مهمترین دلایل استفاده از قالببندی در ساختمان، این است که در بتن شکل و فرم مناسب را ایجاد میکند. هدف این کار در واقع این است که به بتن در حجم و ابعاد مورد نظر و دقیق، شکل بدهیم؛ این مورد تحت نظر طراح ساختمان انجام میشود.
از اهداف مهم دیگر در قالببندی که نیاز است به آن اشاره کنیم، توان قالب در تحمل تنشها و لرزههایی است که به بتن بوجود میآید. از کاربردهای دیگری که قالببندی دارد، میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- قالببندی، از کاهش رطوبت بتن جلوگیری میکند.
- برای بوجود آوردن یک عایقبندی کاربردی در ساختمان لازم است تا از قالببندی استفاده شود.
- برای آنکه بخواهید از تغییر محل میلگردها و جابهجا شدن آنها و بقیه قطعات و اجزایی که در بتن استفاده میشوند، جلوگیری کنید، لازم است نسبت به قالببندی در اسرع وقت اقدام کنید.
- قالببندی میتواند از تحمیل تنشهای مکانیکی در بتن ساختمانی جلوگیری کند.
- قالببندی میتواند در جلوگیری از نشت شیره بتن نیز بسیار کاربردی و مفید باشد.
قالب بتن از چه اجزایی تشکیل شده است ؟
قطعات تشکیلدهنده قالب بتن، بستگی به نوع سازه در دست ساخت دارد. تنوع تجهیزات بکار گرفته شده برای ساخت قالب بسیار بالا است. با این حال، قالب بتن را میتوان به سه جز اصلی جداره داخلی، تیر افقی و بولت مهاری خلاصه کرد.
آشنایی با انواع قالبهای بتن
در حالت کلی، چهار نوع اصلی از قالبهای بتن در بازارهای ایران مشاهده میشود. در اینجا قرار است تا شما را با انواع مختلف قالبهای بتنی آشنا کنیم:
1.قالب الواری
یکی از نخستین انواع قالببندی که به صنعت ساختمان ورود پیدا کرد، قالب الواری بتن بود. این مدل از قالببندی امکان مونتاژ در محل را دارد و انعطافپذیرترین نوع قالب به حساب میآید. قالب الواری مزیتهای بسیاری دارد که عبارتاند از:
- امکان تولید و حذف آسان
- برخوداری از وزن خیلی سبک، ( در مقایسه با قالبهای فلزی)
- بسیار کارآمد و قابل استفاده در اندازه، شکل و ارتفاعهای گوناگون
- بهصرفه بودن در پروژههای خرد
- میتوان از چوب محلی هم استفاده کرد.
توجه داشته باشید که پیش از استفاده از الوار و چوب، آن را به دقت مورد بررسی قرار داده و از نداشتن موریانه مطمئن شوید. همچنین، باید گفت که قالب الواری نیز دو عیب نیز به همراه دارد که شامل طول عمر کوتاه و زمانبر بودن استفاده در پروژههای بزرگ است.
در حالت کلی، بهکارگیری قالبهای چوبی زمانی مناسب خواهد بود که شما برای نیروی کار هزینه کمی پرداخت کنید. همچنین، زمانی که مقاطع بتنی پیچیده نیازمند قالبهای انعطافپذیر هستند، استفاده از قالب چوبی توصیه میشود.
2.قالب فلزی اعم از فولاد و آلومینیوم
قالبهای فولادی به علت برخورداری از عمر طولانی و امکان استفاده مجدد، دارای طول عمر بالا و ماندگار هستند. ناگفته نماند که این نوع قالب در مقایسه با انواع قالب بتن، هزینه بیشتری را به همراه دارد، ولی برای استفاده در پروژههای عمرانی مختلف کاربردی است و هزینههای مصرفی و خرید دوباره را کاهش میدهد.
بااین وجود، قالب بتنی دارای ویژگیها و خصوصیات منحصربهفرد بسیاری است که در ادامه به آن اشاره میشود:
- دارای استحکام بالا، پایداری قابل توجه و ماندگار
- ایجاد سطحی صاف روی سطوح بتنی
- دارای خاصیت ضدآب بودن
- کاهش اثر لانه زنبوری در بتن
- نصب و جداسازی آسان و بدون محدودیت
- مناسب برای سازههای منحنی
قالب آلومینیومی خیلی شبیه به قالب فولادی است. تنها تفاوت این دو، وزن سبک در آلومینیوم به شمار میرود که به علت چگالی کمترش نسبت فولاد اتفاق میافتد. بعلاوه، آلومینیوم در مقایسه با فولاد از استحکام کمتری برخوردار است.
3.قالب PVC
قالب بتن پلاستیکی یا PVC یکی دیگر از انواع قالبهای بتن است که این روزها حسابی جاافتاده است. این مدل از قالب، به تازگی وارد بازار شده و دارای پنلهای بههم متصل است که از جنس پلاستیک سبک وزن و قوی تولید میگردد. در پروژههای کوچکی که عموما نیازمند کارهای تکراری هستند، قالب پلاستیکی میتواند بهترین عملکرد را از خود به نمایش بگذارد.
با داشتن وزن سبک در این مدل از قالبها، علاوه بر جابجایی آسان آنها، خیلی راحت با آب تمیز میشوند البته، قالب بتن پلاستیکی جهت استفاده در مقاطع بزرگ نیز گزینهای مناسب به شمار میآید. مدلهای اصلی قالبهای پلاستیکی عمدتا دارای انعطافپذیری کمتری در مقایسه با قالبهای چوبی دارند؛ این موضوع انعطاف کمتر نیز به علت پیشساخته بودن این قطعات اتفاق میافتد.
4.قالب پارچه
قالبهای پارچهای، یا قالبهای انعطافپذیر، از ورقههای پارچه سبک و با مقاومت بالا ساخته میشوند و برای تنظیم خاصیت سیالیته بتن و فراهم کردن فرمهای معماری خاص مورد استفاده قرار میگیرند.
این نوع قالب دارای ویژگیهایی است که آن را از سیستمهای دیگر متمایز میکند. به دلیل استفاده کمتر از بتن، قالب پارچه صرفهجویی در مصرف منابع را فراهم میکند. همچنین، قابلیت انعطاف و تطبیق با شکلهای نامنظم و پیچیده، این سیستم را به یک تکنولوژی نوآورانه در صنعت ساخت و ساز تبدیل کرده است.
قالبهای پارچهای به خصوص برای ساختمانها و سازههایی با اشکال معماری پیچیده بسیار مناسب هستند. این قالبها قابلیت ایجاد فرمهای منحصربهفرد را به سازهها میبخشند و امکان خلق طرحها و اشکال مختلف را فراهم میسازند. با استفاده از قالب پارچه، علاوه بر ایجاد ظاهری جذاب و متنوع برای سازه، میتوان هزینهها و زمان مورد نیاز برای قالببندی را کاهش داد.
5.قالب stay in place
ممکن است برایتان جای تعجب باشد، ولی اسم این قالب stay in place است. این قالب یک نوع قالب بتن است که بعد از ریخته شدن بتن، در محل باقی میماند و نیازی به تخلیه و حذف قالب تهیه شده ندارد. این قالب با استفاده از قالبهای پیشساخته و تقویتشده که با الیاف پلاستیکی به خوبی تقویت شدهاند، تولید میشود.
قالب Stay In Place به طور اصلی در پایهها و ستونها استفاده میشود. طراحی این قالب بسیار خلاقانه و جالب است و بعد از گیرش بتن، قالب در محل باقی میماند و به عنوان آرماتور محوری و برشی عمل میکند. این قالب مزایای زیادی دارد، از جمله اینکه به عنوان یک قالب دائمی عمل کرده و نیازی به هزینه و زمان برای حذف قالب تهیه شده وجود ندارد.
از مزایای دیگر قالب Stay In Place، مقاومت آن در برابر خوردگی و آسیبهای محیطی است. این قالب میتواند در برابر عوامل مختلف محیطی مانند رطوبت، مواد شیمیایی و تغییرات دما مقاومت کند. این ویژگیها باعث میشود قالب Stay In Place برای پروژههایی با عمر طولانی و نیازمندیهای ویژه گزینهای مناسب باشد.
6.قالب عایق دائمی
سیستم قالب عایق دائمی یکی از پیشرفتهترین روشهای قالببندی بتن است که به علاوه ارائه قابلیت عایقبندی دائمی، خواص حرارتی، صوتی، مقاومت در برابر آتش و جوندگان را نیز دارد. این سیستم از قالبهای عایق بتن ICF استفاده میکند که در آن، سازههای بتنی با صفحات پلیاستایرن عایقبندی میشوند و بعد از ریخته شدن بتن، صفحات عایق درون سازه باقی میمانند.
قالبهای عایق دائمی بتن، به عنوان یک روش رایج و معمول استفاده میشوند و در ساختمانها کارایی، بهرهوری انرژی و پایداری بالا را به ارمغان میآورند. این نوع قالببندی میتواند در ساخت و سازهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد و به شما کمک میکند تا ساختمانی با عمر طولانی و کیفیت بالا بسازید.
7.قالب بتن مدولار
قالب بتن مدولار یک قالب فلزی است که برای ساخت سازههای بتنی استفاده میشود. این قالب با ابعاد عرضی ۵ سانتیمتر طراحی و ساخته شدهاند و در بازار به راحتی در دسترس است. ابعاد و اندازههای مختلفی برای این قالب وجود دارد که با توجه به نیازها، میتوان آنها را تهیه کرد. ارتفاع این قالبها عموما ۱، ۱.۵ و ۲ متر است و عرض آنها بین ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر متغیر است.
استفاده از قالب بتن مدولار در قالببندی اجزای مختلف سازههای بتنی بسیار رایج است و نقش مهمی را ایفا میکند. قالبهای مدولار بتن با ابعاد استاندارد تولید و عرضه میشوند، اما همچنین میتوانند براساس سفارش مشتری با ابعاد سفارشی تولید شوند.
استفاده از قالب مدولار بتن در ساخت سازهها منجر به ایجاد سازهای خاص و پایدار میشود که دارای عمر طولانی است. این قالبها باعث تسهیل در فرآیند ساخت و ساز میشوند و به عنوان یک راه حل کارآمد برای قالببندی سازههای بتنی مورد استفاده قرار میگیرند.
8.قالب بتن مدور
قالب بتن مدور یک نوع قالب است که برای قالببندی قسمتهایی با شکل قوس و دایره استفاده میشود. استفاده از قالبهای مدولار یا کمانی در قالببندی قسمتهای مدور بسیار رایج است. اسکلت بندی به روش مدور باعث بهرهوری بیشتر از منابع و استفاده از محفظههای سیمانی و سیلورها میشود. در این روش، تکیهگاه و اسکلت سیمانی به شکل پیچیده و تابداده ساخته میشوند و به بازار عرضه میشوند. این روش به دلیل ساختار مدور و انعطافپذیری آن، برای قالببندی قسمتهای با شکل قوس و دایره بسیار مناسب است.
استفاده از قالب بتن مدور منجر به ساخت سازههای جذاب و منحصربهفرد میشود که از طریق این روش قالببندی، میتوان طرحها و شکلهای خاص را به واقعیت تبدیل کرد. این روش، همچنین بهرهوری از منابع را افزایش میدهد و به عنوان یک راه حل موثر در ساخت سازهها استفاده میشود.
9.قالب بتن خاص
قالبهای بتن خاص به طراحی و ساخت قالبهایی اطلاق میشود که شکلهای مختلفی مانند منحنی، متوازی الاضلاع، مثلث، گوشههای خاص، چندضلعی و سایر موارد هندسی را ایجاد میکنند. این قالبها براساس نقشه و معماری سازه مورد نظر طراحی و ساخته میشوند. آنها در بخشهای مختلفی از سازهها کاربرد دارند که میتوان به قالب ستون گرد، قالب جدول، قالب دیوارهای پیشساخته، قالبهای نیوجرسی و قالب سرستون پل اشاره داشت.
قالبهای بتن خاص این امکان را دارند تا به صورت سفارشی و بر اساس طرح مشتری طراحی و تولید شوند تا در ساخت سازهها تخصصی تر و دقیقتر بهکار برده شوند. این قالبها با توجه به نیازهای خاص و طرح معماری، شکل منحصربهفردی دارند و به سازهها زیبایی و تنوع زیادی میبخشند. استفاده از قالبهای بتن خاص باعث ایجاد سازههای منحصربهفرد و همچنین بهبود کارایی و دقت در ساخت و اجرای آنها میشود. این قالبها نقش مهمی در خلق طرحهای بتنی با شکلهای خاص و نوآورانه ایفا میکنند.
10.قالب فلزی بتن
قالب فلزی بتن یک نوع دیگر از قالب بتن است که از جنس فلز، بهخصوص فولاد، ساخته میشود. این قالبها برای ایجاد ساختمانها و عناصر بتنی مورداستفاده قرار میگیرند. قالبهای فلزی بتن برای ایجاد سازههای مختلفی مانند سنگفرشها، پیادهرو، پلها، ساختمانها، ستونها، تونلها و … در انواع مختلف وجود دارند.
جهت افزایش مقاومت و جلوگیری از ترکیدگی قالبها، عموما این قالبها بدون درز طراحی و تولید میشوند. جهت جلوگیری از زنگزدگی، فرسایش و پوسیدگی، قالبهای فلزی بتن فولادی با کیفیت استفاده شده و ممکن است از روشهای گالوانیزه کردن و آبکاری نیز برخوردار باشند. همچنین، بسته به وزن و کاربرد، از انواع فلزات مختلف برای ساخت قالبهای فلزی بتن استفاده میشود. بهعنوان مثال، قالب فلزی بتن پیادهرو ممکن است از آلومینیوم یا آهن ساخته شود.
قالبهای فلزی بتن فولادی با کیفیت، برای مقاومت در برابر زنگزدگی، فرسایش و پوسیدگی، از روشهای گالوانیزه کردن و آبکاری استفاده میکنند. این ویژگیها باعث میشود قالبهای فلزی بتن مرغوب و با دوامی باشند و استحکام لازم را در طول زمان حفظ کنند.
دسته بندی انواع قالب بتن بر اساس اجزای سازه ای
جدای موارد قبلی که قالب بتن را براساس طبقهبندی مواد توضیح دادیم، میتوان انواع قالب بتن را مطابق نوع کاربرد در عناصر ساختمانی نیز دستهبندی کرد. دستهبندی انواع قالب بتن براساس اجزای سازهای شامل موارد زیر میشود:
- قالب دیوار
- قالب تیرچه
- قالب فونداسیون
- قالب بندی ستون
اغلب انواع قالب بتن، با در نظر گرفتن نوع ساختاری که قادر به پشتیبانی هستند مورد طراحی و اجرا قرار میگیرند. در این زمینه، نقشههای عمرانی مربوطه، مواد و ضخامت نیز ممکن است تأثیرگذار باشند و مدل نهایی قالب را تعیین کنند.
مروری بر انواع قالب بتن و کاربرد قالب در قالب بندی بتن
با توجه به توضیحات ارائه شده، چهار نوع کلی از قالب بتن وجود دارد که شامل قالب فلزی بتن، قالب بتن خاص، قالب بتن مدور و مدولار میشوند. هرکدام از این قالبها کاربردها و مزایای منحصربهفرد خود را داشته و میتوانند به عنوان قالبهایی موثر و کاربردی شناخته شوند. شما هموطنان گرامی و دارندگان پروژههای ساختمانی میتوانید جهت تهیه و خرید انواع مقاطع فولادی با ما در آهن دپو تماس بگیرید.